Ezan Hangi Makamlarda Okunur? Tam Liste.

Layıkıyla okunduğunda gönlümüzün nuru, kulaklarımızın süruru olan, İslam’ın simgesi ezanın burada tarihçesine girmeyeceğiz. Değişik kaynaklarda hangi vakitte hangi makamın kullanılacağı konusunda tam bir görüş birliği olmamakla birlikte, Osmanlı döneminden günümüze en fazla kullanılan, bir nevi gelenek halini almış makamları vermeye çalışacağız.

Sabah Ezanı: Sabâ. Sabah ezanı adeta bu makamla özdeşleşmiştir. Geçkilerde Hüseyni, Dilkeşhâverân, Bestenigâr ve Muhayyer makamları kullanılabilir. Eskiden istidatlı müezzinler Uzzal geçkili okurmuş. En çok "Es salâtü hayrûn mine’n nevm" (Namaz uykudan hayırlıdır) kısmında geçki yapılır. Bu kısım sadece sabah ezanında okunur.

Öğle Ezanı: Uşşak veya Rast. Bu iki makam öğleyi eşit olarak paylaşmış gibidir.

İkindi Ezanı: Çoğunlukla Hicaz, ara sıra Rast. Osmanlı döneminde ertesi günün cuma olduğunu hatırlatmak için perşembe günleri Nihavend makamından okunurmuş.

Akşam Ezanı: Hüznün makamı Segâh. Bazen hocalarımız daha neşeli kardeşi Hüzzam ile de okuyorlar ama eğitimsiz kulağın fark etmesi zor. Nadiren Eviç ya da Dügâh da okunduğu oluyormuş fakat ben hiç rastlamadım. Diğer ezanlara göre daha hızlı okunur ve bunun makul bir izahı yapılamamıştır. Belki Ramazan ayında iftarı çabuk açmayla ilgilidir. Bir ramazanda ulusal bir kanalda iftar zamanı Sabâ makamından bir bant kaydı başladı, ağır ağır hûşûyla ve tabi ki "Es salâtü hayrûn mine’n nevm" kısmını da okudu. Ertesi akşam hatayı fark etmişlerdi ki Segâh bir kayıt girdiler.  

Yatsı Ezanı: Hicaz veya Uşşak, nadiren Rast. Osmanlı döneminde perşembe akşamları Nihavend.  

Cuma Namazı İç Ezan: Hicaz, Rast, Uşşak, Bayati.

Salâ: Cenazeyi duyurmak veya Cuma namazını hatırlatmak için okunur. Normalde sadece Hüseyni makamı kullanılırsa da Cuma salâsının bazen Uşşak’tan okunduğu da oluyor.

Kamet: Makam serbest. Bazen de müezzin ezan hangi makamdan okunmuşsa onunla kamet getiriyor.

Namaz Sonrası Tesbîhat: Tamamen serbest.

Yukarıda belirttiğimiz gibi, bu liste geleneksel okuma içindir. Günümüzde Suzinak, Kürdili Hicazkâr, Muhayyer Kürdi, Nikriz gibi aklınıza gelebilecek bir sürü makam  kullanılıyor ve artık sabah ezanının Nihavend veya ikindinin Hüseyni okunması normal karşılanıyor. Ancak geleneksel okuma için müezzinin başlangıçta Sabâ, Uşşak, Rast, Segâh, Hicaz ve Hüseyni olarak 6 makamı bilmesi yeterlidir. Zaten çoğunlukla bu makamların tamamı değil, dörtlü veya beşlileri kullanılıyor. Bu makamlara aşina olan bir kimse çevresindeki ezanları dinleyerek çoğunun hangi makamdan okunduğunu anlayabilir.